Door: Bart Jungmann − 05/01/14, 23:19
Hij werd de Parel van Mozambique genoemd en later ook wel De Koning. De Portugese voetballegende Eusébio overleed zondag op 71-jarige leeftijd. Hij stierf in de vroege uren aan een hartaanval. Het verhaal wil dat zijn toekomst werd bepaald in een kapsalon in de Portugese hoofdstad. Tijdens een gesprek onder voetbalkenners werden zijn talenten bezongen.
Op 19 februari 1969 stapt de Portugese stervoetballer Eusébio af op zijn jeugdige tegenstrever Johan Cruijff. Vlak daarvoor heeft Benfica in eigen huis met 3-1 verloren van Ajax. Eusébio omhelst Cruijff.Het leverde een foto op die veel Europese kranten haalde. In eerste instantie drukte dat tafereel het verrassende resultaat uit. Benfica is dat decennium een toonaangevende voetbalclub, niet in de laatste plaats dankzij Eusébio da Silva Ferreira.Pas in tweede instantie kreeg die foto een symbolische lading. In Lissabon, in het Estádio da Luz, herkende en erkende een oude voetbalkoning grootmoedig zijn troonopvolger.Onder leiding van Johan Cruijff vervolgde Ajax zijn weg naar de eerste van vier achtereenvolgende finales om de Europa Cup. Eusébio, die zondag op 71-jarige leeftijd overleed in zijn huis in Lissabon, zou nog zeven jaar voetballen, maar nooit meer op het niveau van weleer.
WK voetbalZijn hoogtepunt lag in 1966 op het WK voetbal. In de herinnering ligt vooral de spectaculaire finale opgeslagen. Gastheer Engeland won na verlenging met 4-2 van West-Duitsland. Maar de 24-jarige aanvaller was de spraakmakendste deelnemer aan dat toernooi. Zijn acceleratie, behendige dribbels en vlammende doelpogingen dwongen alom bewondering af.Portugal eindigde in zijn groep ongeslagen als eerste, onder meer dank zij een 3-1-overwinning op Brazilië, met tijdgenoot Pelé in de ploeg. In de kwartfinale dreigde een debacle. Halverwege de eerste helft stond Portugal met 3-0 achter tegen het opvallend sterke Noord-Korea. Dankzij vier doelpunten van Eusébio en een 5-3-eindstand plaatste Portugal zich toch bij de laatste vier.Vervolgens maakte de gevreesde Nobby Stiles hem het voetballen onmogelijk. Daardoor haalde Engeland de finale en moest Eusébio genoegen nemen met het eresaluut van WK-topscorer. In zes wedstrijden kwam hij tot negen doelpunten. Ter vergelijking: Helmut Haller, nummer twee, bleef steken op vijf treffers.Eusébio is de grootste voetballer die Afrika heeft opgeleverd, al heeft het continent niet lang plezier van hem gehad. Mozambique was nog een Portugese kolonie toen hij op 25 januari ter wereld kwam in de hoofdstad die sinds de onafhankelijkheid Maputo heet.Zijn vader, aan wie hij de weinig gehoorde achternaam Da Silva Fereira dankte, was een blanke spoorwegarbeider en overleed toen Eusébio pas 8 jaar oud was. Zijn zoon groeide op in armoede. Het betaald voetbal, dat toen in kinderschoenen stond, moest redding brengen.
Kapsalon in LissabonOp 15-jarige leeftijd werd Eusébio lid van Sporting Clube de Lourenço Marques, dat banden onderhield met het grote Sporting in Lissabon. Het verhaal wil dat zijn toekomst werd bepaald in een kapsalon in de Portugese hoofdstad. Tijdens een gesprek onder voetbalkenners werden zijn talenten bezongen. In dat gezelschap bevond zich Bela Guttmann, de Hongaarse trainer van Benfica.Zo snel mogelijk vloog Guttmann naar Mozambique en kreeg voor elkaar dat Eusébio voor de grote rivaal van Sporting in Lissabon koos.Bij aankomst in het land van de kolonisator, nu 53 jaar geleden, werd hij heimelijk ondergebracht in een vissersdorp in de Algarve. Het duurde vijf maanden voordat Sporting zijn verlies had genomen.Een jaar later, in 1961, won Benfica zijn eerste van twee Europa Cups. Dat was nog zonder Eusébio, maar zijn entree in de hoofdmacht kondigde zich aan. In juni van dat jaar luisterde hij zijn debuut op met een hattrick. Dat kunstje herhaalde hij die zomer in een oefenduel met het Santos van Pelé. Bij een 4-0-achterstand stuurde Guttmann hem het veld in. Binnen twintig minuten was het opnieuw drie keer raak.
De Portugese dictator Salazar voorkwam dat hij zijn talent in het buitenland te gelde kon maken.
473 doelpuntenEusébio zou 473 doelpunten maken in 440 competitiewedstrijden voor Benfica. In 1962 stond hij dus in de basiself tegen Real Madrid. Het Olympisch Stadion in Amsterdam was het strijdtoneel en de gelukkigen die aanwezig waren, hebben het er nog altijd over. Benfica won met 5-3 en de 20-jarige Eusébio forceerde de beslissing met twee treffers.Nog drie keer dat decennium zou O Glorioso op het hoogste podium voor Europese voetbalclubs staan. Telkens bleef dat vruchteloos. De laatste keer was in 1968 tegen Manchester United. Net als twee jaar eerder in de WK-finale schuwde Nobby Stiles geen middel om Eusébio het voetballen onmogelijk te maken.Met de nederlaag tegen Ajax in de daaropvolgende reeks wedstrijden om de Europa Cup kwam definitief een einde aan het rijk van Eusébio. Hij zou tot 1975 in het rood-wit van Benfica voetballen. De Portugese dictator Salazar voorkwam dat hij zijn talent in het buitenland te gelde kon maken. Pas na de Anjerrevolutie voetbalde Eusébio nog een paar jaar in de Amerikaanse competitie. Nadien keerde hij terug naar de club waar hij zijn triomfen had gevierd. Hij kreeg een bijrol als levende herinnering aan het glorierijke verleden.
Met Eusébio da Silva Fereira sterft een voetbalheld, vervaardigd in een tijd waarin nog niet in termen van iconen of idolen werd gedacht.
TotempaalAnders dan Europese tijdgenoten als Beckenbauer en Cruijff drukte Eusébio nooit zijn stempel op een volgende generatie voetballers. Hij werd een totempaal, bijna in de letterlijke betekenis, met het standbeeld dat voor het stadion.De herinnering aan Eusébio is grofkorrelig. Fragmentarische scènes zijn het in zwart-wit of technicolor. Met Eusébio da Silva Fereira sterft een voetbalheld, vervaardigd in een tijd waarin nog niet in termen van iconen of idolen werd gedacht. Het was ook een tijd van bijnamen. De zijne zegt alles: 'Parel van Mozambique'. Later werd dat ook wel O Rei, Portugees voor 'De Koning'.Zijn oud-ploeggenoot Toni zei zondag: 'Ik heb hem vaak genoeg verteld wat een eer het was om met hem samen te spelen. Er zijn veel kroonprinsen in het voetbal en maar weinig koningen. Eusébio hoort in de galerij der groten.'
http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2698/Sport/article/detail/3572216/2014/01/05/Postuum-voetballegende-Eusebio-koning-van-grofkorrelig-tijdperk.dhtml